In de vileine woordenwisselingen die in ons povere tijdsgewricht voor debatten moeten doorgaan valt me een ding op: in plaats van bij het te bespreken onderwerp te blijven en de tegenstander op slinkse, Socratische wijze proberen schaakmat te zetten, beginnen contrahenten er steevast mee, elkaars intelligentie en waardigheid in twijfel te trekken. Ja, hun primaire bijdrage is het in twijfel trekken van de intellectuele vermogens en het belachelijk maken van de persoon met wie ze eigenlijk, wanneer ik deze naïeve gedachte nog mag uitspreken, Wahrheitsfindung zouden moeten bedrijven door middel van dialectisch vuurwerk en het feest van wederzijdse intellectuele kritiek.
Dit heb ik zien aankomen. In het online-gebeuren geldt niet het recht van de sterkste of de wet van de jungle, maar de wet van het kreupelhout. Het is de wet van de stumpers, die weten dat er nooit veel licht op hun kruin zal vallen en dan maar proberen, elkaar te overwoekeren.
Over een paar dagen kiest het Nederlandse volk de volgende regering. Er worden debatten georganiseerd maar de sterke onderstroom, voor zover ik dat kan observeren op een veilige tienduizend kilometer afstand, bestaat uit krachten die elkaar bij voorbaat van het debat uitsluiten. Wat roepen mensen wanneer ze het inhoudelijk niet eens zijn met politici als Jesse Klaver of Alexander Pechtold? Komen ze met doorwrochte tegenargumenten? Neen, ze denken de intellectuele inspanning van een debat te kunnen vermijden door hun IQ in twijfel te trekken.
Ik ben het daarom met hen eens wanneer onze gematigde linkse intellectuelen, Bas Heijne en Joris Luyendijk cum sui, oproepen tot een echt debat, zeker wanneer zo’n evocatie niet gespeend is van milde ironie en zelfspot. Want niets werkt zo averechts om, zoals VU-hystericus Peter Breedveld dat doet, “PVV’ers” (wat dat ook moge zijn) bij voorbaat te stigmatiseren als mensen zonder enige intelligentie of moreel oordeelsvermogen. Of om, zoals TPO-coryfëen dat met retorisch geweld plegen te doen, ieder links-humanistisch geluid met een brakend gebaar af te doen als masochistische neiging van gutmenschen die de weg kwijt zijn.
Evenmin zal het weinig uithalen om te dagdromen over ‘collectieve ontwaking’ zoals Rutger Bregman of de Dyab Abou Jahjah of hun al te getrouwe rechtse spiegelbeelden.
Maar voor een ding wil ik me hier in niemandsland hard maken: diskwalificeer elkaar niet bij voorbaat als je iets gelegen is aan samen leven. Durf ervan uit te gaan dat de ander tenminste over intelligentie beschikt, des te leuker is het om deze veronderstelling vervolgens in een Ciceroniaans debat glorieus te ontkrachten.
Ik begrijp je frustratie. De andere willen het gewoon niet zien en dan moeten ze maar voelen. Maar als je niet mee wilt doen aan het nationale kringgesprek blijf je toch lekker thuis in je pyama Netflix kijken. Of ga emigreren. Als ‘politiek vluchteling’ zullen ze je overal met open armen ontvangen.
Mensen: breng uw stem uit op een van de flapdrollen die meedingen in deze editie van Holland got talent, maar zie er in Erasmus’ naam de humor ervan in.