De oude Aantjes streed na zijn politieke val tot aan zijn dood twee weken terug voor eerherstel dat er nooit echt kwam. Aantjes viel in 1978, een jaar voordat ik werd geboren, nadat Lou de Jong had uitgezocht dat hij bij de SS had gezeten. Ik lees op Wikipedia dat hij in de jaren tachtig voorzitter was van de kampeerraad, de latere “raad voor openluchtrecreatie” – een glansloze parkeerfunctie voor een Nederlandsche Leeuw.
Het begrip “fout geweest zijn in de oorlog” moeten we uitleggen aan de jongere generatie, die bij oorlogmisdadigers misschien denkt aan een bloedstollende film over Rwanda (Hotel Rwanda van Terry George uit 2004, van harte aanbevolen aan de lezertjes) of een Karremans die met de verkeerde fiets het glas heft.
Natuurlijk was Aantjes met zijn besmeurd verleden geen oorlogsmisdadiger. Vergeleken met de echte onmensen, de slachters van de Balkan, de Kaltenbrunners en Himmlers van deze wereld, is SS- of Hitler Jugend-lidmaatschap een pauselijke onderscheiding.
Voor mensen die uit opportunistische en pragmatische overwegingen coaguleren met de bruine waan van de dag is het een donkere droom wanneer later de cloaca wordt gelucht en ze worden gebrandmerkt in de nationale dagbladen. Een lul als Heidegger onderging dit lot stoïcijns. Een kleine groep vocht meestal tevergeefs voor eerherstel en vergeving van hun jeugdzonden. Nu zijn die bijna allemaal dood, maar de schuldcultuur behandelt mensen die een foutje maken nog steeds als oorlogsmisdadigers: “je verantwoordelijkheid nemen” betekent gewoon opflikkeren.
Simpele zielen blijven liever met een vleesloze vinger wijzen op grijze heren die in hun jeugd lid waren van een hele foute club, dan dat ze de koppen bij elkaar steken en konkelfoezen over wie de oorlogmisdadigers van morgen kunnen zijn.
Wie komt ervoor in aanmerking? De neonazi Constant Kusters die vorige week bij Pauw op de treurbuis zat? De pegida-aanhangers bij onze oosterburen? De gedebiliseerde Syriëgangers van kalifaat Molenbeek? En als die oorlog er nou helemaal niet komt? Dan zijn op een gegeven moment de oorlogsmisdadigers op.