De terreur komt in een stroomversnelling. Nice was een weerzinwekkende terreurdaad, die een stad en een jaar zwart kan kleuren. Het nieuws van de bloedigste 14 juillet sinds 1789 werd een dag later overschaduwd door een amateuristische staatsgreep in Erdostan, die de sluwe snorrevos in scène heeft gezet om zijn leger te zuiveren en zijn tegenstanders monddood te maken. IS eiste de smerige aanslag in Nice snel op. De Ottomaanse dictator kon het niet laten te vertellen dat het staatsgreepje “een geschenk van Allah” was, want hij kon nu zo lekker kan ‘zuiveren’.
De discussies op social media zijn een golfslagbad van voorspelbare reacties.
We (in een vlaag van Jungiaanse romantiek komt er altijd zo’n vaag collectief subject op) waren bezig deze gruwelen, de foto van de peuter met de teddybeer ernaast verdomdegod, te verwerken toen een Afghaanse puber in Würzburg een aantal treinreizigers levensgevaarlijk verwondde. Ook hij riep Allah Akbar.
Ik ben bang dat er voor de publicatie van dit stuk op maandagmorgen nog meer terreur op onze schermpjes komt. De discussies op social media zijn trouwens een golfslagbad van voorspelbare reacties. Nederland barst van de experts en iedere aanslag past altijd precies in het eigen verhaal. Zie je wel, klinkt het, de vluchtelingen zijn een gevaar en Europa islamiseert. En de echo van links: zie je wel, we hebben ze niet lief genoeg welkom geknuffeld.
Ik krijg er zin van om heel erg te gaan relativeren. Dagelijks gaan er mensen dood. We gaan uiteindelijk allemaal een keer dood. En waarom zijn die zeldzame paar decennia dat we in leven zijn zoveel waardevoller dan de eindeloze periode dat we dood mogen zijn? Waarom is iets van grotere waarde dan niets?
Dat is natuurlijk ook geen oplossing, je kunt relativeren totdat er een islamofascistische vlag aan het torentje in Den Haag hangt en politici verplicht vijf keer per dag moeten pootjebaden in de hofvijver. Of totdat de Europese kusten vol liggen met lijken en we op scholen uitleggen dat dit bittere noodzaak was.
Ik heb voor de vorm een hekel aan psychologiserende cultuurmarxisten die na iedere terreurdaad willen onderstrepen hoeveel we eigenlijk met de daders gemeen hebben. Dat er in ieder van ons een jihadist schuilt. Het maakt niet uit dat hooguit een mediterende sufistische rastafari zich nog de officiële definitie houdt, het gaat om het principe. We zijn allemaal op zoek naar ‘iets’.
Misschien bedoelen ze dat we allemaal hunkeren naar een event, een keerpunt van de geschiedenis. In de eerste helft van de vorige eeuw waren er events in overvloed. Nu volgen ze elkaar steeds iets sneller op (1973, 1989, 2001, 2008). Het laatste event in het rijtje lijkt dus op zich te laten wachten. Er wordt, om in de taal van de new age-knuffelaars te blijven, energie opgebouwd, die zich op een bepaald moment zal moeten ontladen.
Bij de volgende aanslag schenk ik mezelf een goed glas wijn in om de tijdgeest weg te relativeren. Al die aanslagen, hoe vreselijk ook, zijn surrogaat-events: er is geen overtuigend discours over het contrast tussen de wereld van voor Parijs of Brussel of Nice en de wereld erna. Ons onbewuste gaat wensen dat er een keer echt iets gebeurt. Dat er iemand ‘opstaat’. Vandaag een Trump, een le Pen, overmorgen iemand in Duitsland wanneer men daar het hitlercomplex heeft begraven. Eenmaal opgestaan zal die persoon korte metten maken. Waarmee, dat maakt niet uit.