Cursus gedichten verbeteren #38

Welkom bij een nieuwe aflevering van de cursus gedichten verbeteren. De vorige keer maakten we een vormvast mini-epos; dit keer is ons uitgangspunt een gedicht met een vrije vorm. we verruilen de klassieke Griekse oudheid voor China.

Noedels

de dag is vers deeg
dat kneedbaar door bekwame handen glijdt
de dag is een ambacht, waar ik jaloers op mag zijn

Op zo’n dag wil ik Du Fu voordragen
met de ernst van een mandarijn
wittig knikken
alsof de weggestorven woorden
een bruiloft waren

er is al zoveel onzegbaar, dus laat mij
de metafoor van de noedels gebruiken

in mijn dromen noedelt het, zou ik denken
ja het moet er noedelen. Voor noedels kun je er terecht.
En een interpretatie in termen van niet-noedels: ondenkbaar
Maar dat maakt de noedeldroom niet monotoon. Integendeel.

U weet wat ik zeggen wil.

Wat werkt er in dit gedicht? Het slot is op het eerste gezicht raadselachtig, maar het engagement wordt snel duidelijk. Er is maar een interpretatie mogelijk en toch is die niet monotoon. De Europese samenleving heeft maar een verlichtingstraditie met waarden als het vrouwenkiesrecht, homorechten, en een algemeen ongemak omtrent de uitvoering van lijfstraffen – en die is niet monotoon.

Afbeelding Wikipedia

Wat er niet werkt zijn flauwe zinnen, ‘de ernst van een mandarijn’, en ‘wittig knikken’. De metafoor van de noedels hoeft ook niet expliciet worden aangekondigd. In plaats daarvan zou het gedicht opknappen van een pientere regel die met Du Fu te maken heeft. Dus laten we eens naar Du Fu (; 712 – 770) kijken.

De ‘dichter-heilige’ is een van de belangrijkste dichters van China en een soort poëtische tegenhanger van Confucius uit de Tang-dynastie. De man schreef ontzettend veel, maakt de vreselijke An Lusha-opstand van 755 mee die hem voor het leven tekende. Hij werd tijdens zijn leven niet echt erkend maar later, vooral vanwege de moralistische inhoud van zijn gedichten, uiterst populair. Dit is het soort gedicht dat in dit gedicht wordt voorgedragen (in een snelle vertaling vanuit het Engels):

Onbegrensd geluk,
Maar we treuren om onze witte haren.
We zitten graag samen in de avonden bij een rode kaars.
Je kunt elkaar moeilijk te vaak ontmoeten,
Laat ons niet overhaast over afscheid praten.
Maar omdat de Hemelrivier zal neerdalen,
Is het beter wanneer we doordrinken.
Morgen, bij daglicht, zijn we in wereldse zaken verzonken
We vegen onze tranen weg,
We gaan—oost en west.
Du Fu schreef vaak melancholische gedichten over ontmoetingen met oude vrienden en afscheid. We kunnen zoiets schrijven als twee oude vrienden die verse noedels eten, is er een groter geluk? Dit geeft de indruk dat het van Tu Fu is, een techniek die mij wel bevalt hier. Tu Fu beheerste een bepaalde dichtvorm, de Lüshi,  ontzettend goed, en dit strookt met het woord ambacht.
In het uitgangsgedicht moeten we dus naast veel schrappen ook de samenhang verbeteren. Ieder woord moet er met een reden staan. Hoe kunnen we trouwens het engagement van de laatste strofe voorbereiden? We kunnen het ambachtelijke (de orde van de dag) niet weg-interpreteren, en juist daardoor is de dag zo veelzijdig. Alle tegenstellingen komen erin tot hun recht, zoals de bruiloft en de gestorven woorden, maar het beeld van de noedeletende vrienden lijkt juist wél monotoon en de spanning waar dit gedicht op teert te ondergraven. We komen na wat geploeter (na die regel ‘een bruiloft waren’ hoort eigenlijk niks meer) en ingrepen tot de volgende twee resultaten, want dat kan natuurlijk ook:

Noedels I

de dag is vers deeg
dat door bekwame handen gaat
de dag is een ambacht

op zo’n dag wil ik wil Du Fu voordragen
voor een vriend,
en
knikken

alsof de weggestorven klanken
een bruiloft waren

 

Noedels II

In mijn dromen noedelt het,
ja, voor noedels kun je er terecht

en een interpretatie in termen van niet-noedels: ondenkbaar
maar dat maakt de noedeldroom niet monotoon

Integendeel.
U weet wat ik zeggen wil.

Merk op dat de regelafbreking vriend, / en / knikken belangrijk is voor de betekenis. Ik draag eerst Du Fu voor en knik vervolgens minzaam mijn vriend toe. Komt dit adequaat tot uiting in het gedichtje? Commentaar is weer van harte welkom. En: eet smakelijk.

Geef een reactie