Ontwapenende BOA’s

Om hier in Thailand enige band met mijn geboorteland te behouden meng ik me vandaag gezellig in de boa-discussie. Aanleiding was de op het strand van IJmuiden geslagen Bijzonder Opsporingsambtenaar. De vakbond eist bewapenen, de minister vindt dat een bodycam volstaat.

 

Terugkeer gemeentepolitie

Het is een logische reactie op geweld tegen ongewapende boa’s: geef die mensen een wapenstok of leid anders meer agenten op. De politieopleiding is kostbaar en voor gemeenten is het veel eenvoudiger om boa’s in dienst te nemen. In een artikel op Joop.nl stelt Han van der Horst dat de actuele problematiek met de Bijzondere Opsporingsambtenaren is begonnen in 1994, toen de gemeentelijke politiekorpsen werden opgeheven. De klassieke diender die vergroeid was met de gemeenschap werd daardoor een zeldzaamheid.

Boa’s werden geïntroduceerd als werkverschaffingsproject voor mensen met weinig vakopleiding. Gemeenten maakten graag gebruik van de boa’s om het gat te vullen en ‘meer blauw op straat’ te krijgen. Maar de boa’s hebben niet het opleidingsniveau en de training die noodzakelijk is om verantwoord geweld te gebruiken – het geweldsmonopolie ligt in Nederland bij de eigenlijke politie. De afgelopen 25 jaar hebben de boa’s steeds meer taken van de politie overgenomen en opereren ze in een spanningsveld dat tot onacceptabel gevaar kan leiden.

Van der Horst pleit voor een terugkeer van het gemeentelijke politiekorps door flink te investeren in training en betaling van de boa’s. Het is onvoldoende om ze af te schepen met een wapenstok en pepperspray. Dat vindt ook de BOA-bond. De rond 2900 gemeentelijke handhavers die te maken kunnen krijgen met geweld, getuige het incident in IJmuiden, moeten zelf bewapend worden met een wapenstok. De goedkopere (zowel qua salaris als qua opleiding) boa wordt zo de nieuwe Oom Agent – een huzarenstukje van een bezuinigingsmaatregel.

 

Bodycams

Mijn eerste reactie was “bodycams en een noodknop!” De politie van Calgary is er laaiend enthousiast over: “ik hoor van veel agenten dat ze niet meer zonder de straat op willen”. Inderdaad: volgens grootschalig internationaal literatuuronderzoek van Sander Flight is werkt dit meestal ook goed en de afschrikkende werking leidt het tot de-escalatie, al hangt de effectiviteit uiteindelijk vooral van de persoon af die de camera draagt. Volgens Ruud Kuin van de BOA-bond lost de bodycam niets op. “De politie is dan niet na tien minuten bij je maar na vier minuten. Maar geweld blijft. Mensen die nu klappen uitdelen, zullen dat blijven doen.”

Dat laatste lijkt me een vooroordeel. Het gaat vooral om een verandering in waarneming, die we moeten coördineren. Met een bodycam die aan mag zodra de boa zich in het nauw gedreven voelt (naar eigen inzicht dus), heeft ze een adequaat drukmiddel, zeker wanneer gemeentes duidelijk maken dat ze een zero-tolerancebeleid voeren bij geweld tegen boa’s. Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus is voor landelijke invoering van de bodycam en de gemeentes moeten ervoor zorgen dat boa’s onmiddellijk politie-assistentie krijgen. Ik ben het in principe met hem eens, in de context van een breder (en kostbaarder) project om van gemeentelijke boa’s volwaardige wijkagenten te maken.

 

Privacy

Daarmee heb ik het grote probleem van de bodycam genegeerd: privacy. Je mag volgens de wet niet zomaar in de openbare ruimte filmen. Mensen hebben het recht om onbespied over straat te gaan: anonimiteit is een grondrecht. Toch denk ik dat de inbreuk op privacy door een bodycam, mits te allen tijde eenduidig aangegeven wordt of deze aan staat (dit gebeurt met een rood lampje), ons niet hoeft af te schrikken. We leven nu eenmaal in een beeldcultuur; elke straat en elke gevel is door Google Streetview gefotografeerd. Google vervaagt de gezichten. In Europa gebeurt dat op verzoek van de Europese Unie. Zouden we niet met technologie op maat boacams kunnen introduceren die de privacy respecteren en de veiligheid van de handhavers vergroten?

 

Technische Sachzwang

De bodycam die vaak gebruikt wordt is de Axon Body 2. In 2017 werd in Baltimore de politieman Richard Pinheiro op heterdaad betrapt toen de 30 seconden ingebouwde veiligheidsbuffer aantoonde dat hij bewijsmateriaal (een zakje pillen) in iemands tuin plaatste. De camera was zonder dat de agent het wist al 30 seconden aan het filmen.

Dit merk wordt voor zover ik weet ook in Nederland gebruikt. Maar waarom zouden we genoegen moeten nemen met de standaardinstellingen die door een producent zijn vastgelegd? Waarom kan de politie geen maatwerk laten leveren? Ik denk bijvoorbeeld aan open source (dus controleerbare)-videosoftware die de gezichten van verdachten vervaagt met dezelfde technologie die Google gebruikt, behalve wanneer iemand de filmende boa bedreigt. Of mogelijkheden om de beelden intern live te streamen, zodat politieagenten tijdens evenementen effectiever kunnen optreden. Misschien dat de Axon Body 3 dat allemaal kan, maar mijn punt is dat we de privacy pas echt serieus nemen wanneer we bodycams gebruiken met open source-software, waarvan technisch onderlegde privacyactivisten kunnen aantonen dat de software exact doet wat de specificaties aangeven.

 

Met beleid invoeren

Onderzoeker Sander Flight is gematigd positief. Hij geeft een masterclass over zijn bevindingen. Wanneer we er op lange termijn voor kunnen zorgen dat filmen geweld de-escaleert, zou een uitrol in sommige contexten in Nederland moeten kunnen. Dit lijkt me een realistisch standpunt. Wanneer er in de openbare ruimte toch gefilmd wordt door jongelui met hun mobieltjes, is het onzin dat handhaving uit privacyoverwegingen geen beeldmateriaal mag verzamelen.

Mijn advies aan het Ministerie is om voor de bodycams software op maat te laten ontwikkelen en de boa’s standaard met een bodycam op pad te sturen. En het volgende rotjoch dat een boa belaagt mag wat mij betreft wat steviger worden bestraft, in het belang van de openbare orde.

Het bewapenen van mensen zonder politietraining lijkt mij een overhaaste beslissing en een doekje voor het bloeden. Ik vind overigens wel dat de boa die ze in IJmuiden te grazen hebben genomen recht heeft op een schadevergoeding, en niet zo zuinig ook.

Wapenstok
Boa’s beter niet bewapenen…

Geef een reactie