Toen Gary Kasparov in 1996 verloor van Deep Blue voelde hij zich existentieel verslagen. Er zat een vreemde intelligentie tegenover hem die hij niet kon doorgronden en die zich binnen afzienbare vele malen slimmer zou zijn dan hij. Twintig jaar later ervoer Lee Sedol hetzelfde toen de wereldkampioen Go verloor van Google’s supercomputer Alpha Go.
Computervertalingen die niet van menselijke vertalingen te onderscheiden zijn, vormen een significante mijlpaal in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Toen ik vandaag een vertaling van een statuut vanuit het Duits naar het Engels moest maken was ik geïntrigeerd door de computervertaling van Google Translate. Op enkele contextafhankelijke foutjes na leverde de computer grammaticaal correcte volzinnen met nagenoeg adequate terminologie.
Vijf jaar geleden gaf ik de vertaalprofessie “zo’n tien tot vijftien jaar” voordat machinevertalingen beter zouden zijn en, wat belangrijker is, als zodanig zouden worden erkend. Het ziet ernaar uit dat de (gratis!) vertaaldienst van Google het schema van Kamiel Choi aanhoudt.
Zo beleefde ik dus mijn “Kasparov-momentje”, en het ziet ernaar uit dat dit iedereen kan overkomen. Wanneer u wilt weten wat computers allemaal al kunnen volstaat een kort ritje Google. Dichten, schilderen, componeren, troosten (!)
Existentiële nood
Vertalers verliezen natuurlijk hun bron van inkomsten, ongeveer tegelijkertijd met de vrachtwagenschauffeurs en helpdeskmedewerkers. De financiële nood die hen zal treffen zal echter in het niet vallen bij de existentiële nood die intreedt wanneer we in het absoluut vreemde, namelijk machines, onze intellectuele superieuren moeten erkennen. Wanneer de menselijke slimheid, hoe zij zich ook aanstelt, irrelevant is – of het sterk genoeg daarop begint te lijken – worden we er continu aan herinnerd dat wát we ook zeggen, betekenisloos gezwam is. Wat een duivelse conditie!
Ter voorbereiding probeer ik, net als Gary Kasparov, wat liever te zijn voor mijn medemens. Niet dat dergelijk gedrag een soort ultieme betekenis heeft, maar omdat in een betekenis lozend universum de empathie als laatste sterft.